Afgelopen december was de UNFCCC COP28 in Dubai; de jaarlijkse klimaattop van de VN. Op deze conferentie waren wel 85.000 deelnemers aanwezig, waaronder meer dan 150 regeringsleiders. Er zijn veel zaken besproken en historische beslissingen gemaakt. Maar waarom is er elk jaar zo’n klimaattop en hoeveel nut heeft dat eigenlijk? We zochten het voor je uit!
De geschiedenis van klimaatconferenties
In 1979 was er voor het eerst een klimaatconferentie. Deze tweedaagse top bestond uit wetenschappers die onderzoek deden naar het klimaat. Na jaren van onderzoek werd in 1990 het eerste IPCC (International Panel on Climate Change) klimaatrapport gepresenteerd, dat opriep tot wereldwijde samenwerking op het gebied van klimaatverandering. In 1992 werd deze samenwerking voor het eerst werkelijkheid op de Earth Summit in Rio de Janeiro, waarbij de United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC) in het leven werd geroepen. Tijdens deze eerste top werd ‘Het Klimaatverdrag’ ondertekend, wat als doel heeft om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen en zo ongewenste gevolgen van klimaatverandering te voorkomen. Binnen dit verdrag vallen ook het Kyoto Protocol (1997) en het Akkoord van Parijs (2015). In 1995 was de eerste Conference Of Parties (COP) in Berlijn. Sindsdien is er elk jaar zo’n klimaattop.
Waarom is een klimaatconferentie nodig?
Zo, nu ben je op de hoogte van de geschiedenis van internationale klimaatsamenwerking. Maar waarom is deze samenwerking eigenlijk zo hard nodig?
In 1990 werd er dus voor het eerst een IPCC klimaatrapport uitgebracht. Dit rapport stelde dat menselijke activiteiten leiden tot opwarming van de aarde. Vandaag de dag, 33 jaar later, merken we hier al veel gevolgen van. Vergeleken met 1990 is er amper meer ijs op de noord- en zuidpool en is de gemiddelde temperatuur een stuk hoger. Zo waren de afgelopen tien jaar de warmste jaren ooit gemeten! Ook komt er over de hele aarde veel meer extreem weer voor en dreigen er eilandstaten in de zee te verdwijnen. Genoeg noodzaak voor klimaatsamenwerking dus.
Wat gebeurt er allemaal op een Conference of Parties?
De Conference of Parties wordt elk jaar geopend met toespraken van het gastland en de ‘executive secretary’ van de UNFCCC. De top bestaat vooral om de voortgang van gemaakte afspraken over de aanpak van klimaatverandering te beoordelen. Dit wordt gedaan aan de hand van het Kyoto Protocol en het Akkoord van Parijs, waarin deze internationale afspraken (juridisch) zijn vastgelegd.
Naast dit evaluerende aspect van de COP wordt er ook gekeken naar de toekomst. Tienduizenden afgevaardigden van multinationals, landen en andere internationale organisaties wisselen kennis uit en maken afspraken over samenwerkingen. Elke Conference of Parties heeft ook een aantal specifieke hoofddoelen, waarvan het belangrijk is dat ze worden behaald. Vorig jaar is er bijvoorbeeld een internationale afspraak gemaakt waarin rijke landen beloven arme landen die schade oplopen door klimaatverandering te compenseren.
Wat is het nut van een Conference of Parties?
Tijdens een COP worden vaak grote afspraken gemaakt, zoals het Akkoord van Parijs. Het belangrijkste doel van dit akkoord is de beperking van de aardopwarming tot ruim onder de twee graden Celsius. Dit moet worden behaald door de uitstoot van broeikasgassen te verminderen tot net zero in 2050. Het Akkoord van Parijs, gesloten op de COP21 in 2015, is het grote klimaatakkoord dat vaak wordt gebruikt om procesvoering en wetgeving op het gebied van klimaatadaptatie er doorheen te krijgen.
Afspraken worden echter niet altijd nagekomen. Zo was het Glasgow Climate Pact van 2021, gesloten op de COP26, een veelbelovend verdrag dat beloofde om steenkool uit te faseren. China en India krabbelden later terug en beloofden hun gebruik van steenkool alleen te verminderen, maar niet volledig te stoppen. Ook is de VS in 2020 onder leiding van Trump uit het Akkoord van Parijs gestapt om er in 2021 onder Biden weer in te stappen. Zo zie je maar dat klimaatakkoorden niet altijd worden gehouden en ook speelbal zijn van politieke veranderingen. Gemaakte afspraken worden vaak achteraf nog genuanceerd.
Wat is er dit jaar bereikt?
Dit jaar, op de COP 28, zijn er weer een boel zaken afgesproken. De conferentie begon met het ingaan van het klimaatfonds, waar vorig jaar afspraken over zijn gemaakt. Kort nadat de top was geopend en het besluit officieel werd goedgekeurd, begonnen toezeggingen om verlies en schade door klimaatverandering aan te pakken binnen te stromen. Er is op dit moment al meer dan 600 miljoen dollar toegezegd!
Sinds 2018 wordt er elke vijf jaar tijdens de COP geïnventariseerd hoe het ervoor staat met de doelen van Parijs. Deze inventarisatie was dit jaar dus voor het eerst. Aangezien bleek dat de vooruitgang te langzaam gaat op alle gebieden van klimaatactie – van het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen tot het versterken van veerkracht tegen een veranderend klimaat – werd er gesproken over hoe de vooruitgang versneld kon worden. Er zijn onder andere afspraken gemaakt om de overgang naar hernieuwbare energiebronnen te versnellen.
De COP 28 werd afgesloten met een overeenkomst die het “begin van het einde” van het tijdperk van fossiele brandstoffen aankondigt. Er is officieel besloten dat er snel maar eerlijk wordt overgestapt naar nieuwe energiebronnen. Hiervoor wordt veel geld uit de kast getrokken. Misschien denk je: “Huh, nu pas?!”. Dat is helemaal geen gekke gedachte, internationale samenwerking duurt meestal langer dan de bedoeling is!
Vooruitkijken
De roep om haast wordt elk jaar groter. Dit jaar werd vaak gezegd dat de komende twee jaar cruciaal zijn, waarbij er ook doelen zijn gesteld voor de komende conferenties. Zo moeten regeringen bij de COP30 klaarstaan met nieuwe nationale plannen die alle klimaatuitdagingen belichten. Deze plannen moeten volledig in lijn zijn met de temperatuurlimiet van 1,5°C. “We moeten zo snel mogelijk aan de slag met het volledig implementeren van het Parijs Akkoord,” zei VN-voorman Stiell.